Słownik

MAŁY SŁOWNIK KONWENTOWY

(Poniżej publikujemy skromny wybór terminologii stosowanej w codziennym i odświętnym życiu korporacji. Większość ceremoniałów, obyczajów i nazw korporacyjnych jest okryta tajemnicą i tutaj ujawnić ich nie możemy…)

ALBUM POLONORUM
lista zawierająca nazwiska wszystkich członków K!Polonia od jego powstania oraz przypisane im kolejno numery.

BANDA
wstążka, wykonana z tkaniny, jeden z elementów stroju korporanta; symbolizuje pas do broni, jako że korporant broni honoru z bronią w ręku. W K!Polonia filistrzy, barwiarze i komilitoni noszą trójbarwną bandę w barwach korporacji – amarantowo-błękitno-białą. Fuksi w Konwencie, jako że nie mają prawa dotykania barw,  noszą bandę koloru granatowego, ze srebrnym cyrklem. W przeciwieństwie do większości pozostałych korporacji banda w Konwencie noszona jest z lewego ramienia na prawy bok – na wzór pasa do pistoletów – polscy studenci w Dorpacie otrzymali bowiem prawo menzury filisterskiej – pojedynkowali się wyłącznie na pistolety. W większości korporacji banda noszona jest z ramienia prawego na lewy bok – na wzór pasa od szpady – pojedynki odbywały się tam bowiem na broń białą.

BARWIARZ (skrót: “col.” = colorarius; rzadziej:”barw.”)
członek czynny K!Polonia, jednak bez prawa głosu w posiedzeniach i piastowania ważniejszych urzędów;

BARWY
symbol każdej korporacji i zarazem jej największa świętość – znajdują się one w herbie, na sztandarze, jak również deklu, bandzie i szlagierach. Każda korporacja posiada własne, niepowtarzalne i dla niej tylko zastrzeżone barwy – barwami K! Polonia są (patrząc od góry): amarant, błękit i biel, nawiązujące do koncepcji Rzeczypospolitej Trojga Narodów (Korona, Litwa, Ruś).

BIBLIOTEKARZ
Urzędnik Konwentu. Wybierany na 1-roczną kadencję. Sprawuje pieczę nad pokaźną biblioteką konwentową i dba o uzupełnianie i utrzymanie zbiorów. Nadzoruje pracę Czytelnianego. Z urzędu wchodzi w skład Komisji Naukowej Konwentu oraz prowadzi jej pierwsze posiedzenie w celu wyboru Przewodniczącego Komisji oraz ustalenia planu działania na rok.

BUFETOWY
Urzędnik Konwentu. Wybierany na 1-roczną kadencję. Prowadził bufet na kwaterze Konwentu w Wilnie.

COETUS (czyt. cetus)
1) zespół fuksów i barwiarzy przyjętych do Konwentu w jednym roku akademickim, kierowany przez Oldermana;
2) w K!Polonia, ponadto: spotkanie fuksów i barwiarzy pod kierunkiem Oldermana, na którym ćwiczą pieśni korporacyjne oraz poznają tradycje i historię Konwentu

COMILITON (czyt.: komiliton; skrót: “com.”)
1) w Konwencie Polonia, zgodnie z modelem dorpackim – pełnoprawny członek K!Polonia mający pełne, bierne i czynne prawo wyborcze oraz prawo głosu we wszystkich głosowaniach.
2) termin używany jako zwrot grzecznościowy w stosunku do barwiarzy innych korporacji akademickich

COMMENT (z franc. czyt.: ko-mą)
Konstytucja korporacji. Zbiór zasad zachowania w określonych okolicznościach, ceremoniałów, terminologii i procedur.

CYRKIEL
graficzny symbol korporacji

CZYTELNIANY
Urzędnik Konwentu. Wybierany na 1-roczną kadencję z możliwością reelekcji. Do jego obowiązków należy bieżąca obsługa biblioteki konwentowej, sporządzenie i prowadzenie katalogu książek. Prowadzenie wypożyczalni książek oraz wykonywanie innym zadań powierzonych przez Bibliotekarza.

DEKIEL (rzadziej: barwówka)
nakrycie głowy korporanta będące zarazem symbolem przynależności organizacyjnej – trójbarwne dla comilitonów, barwiarzy i filistrów, granatowe dla fuksów (por. fuksówka); w Polonii dekiel barwiarski ma amarantową górę (z gwiazdą na szczycie) i błękitno – białą obwódkę;

FILISTER
gdy Konwentowicz kończy edukację na wyższej uczelni, opuszcza szeregi czynnego Konwentu i zostaje Filistrem, osiągając tym samym ostatni już szczebel w hierarchii korporacyjnej. Miano to do końca życia zachowuje, pielęgnując pamięć o Konwencie Polonia, udzielając mu w miarę swych sił i możliwości wszechstronnej pomocy oraz należąc do organizacji filisterskich;

FUKS
Niepełnoprawny członek korporacji (w K!Polonia – kandydat na członka); pozbawiony jest jakichkolwiek praw korporacyjnych poza prawem noszenia niektórych oznak przynależności korporacyjnej (w Konwencie są nimi granatowe dekiel i banda oraz cyrkiel) oraz prawa bytności na kwaterze; podczas fuksowania członkowie tacy usługują starszym kolegom, uczą się ususów i historii korporacji

FUKS MAIOR
najbardziej wyróżniający się fuks; wyróżnia się lisim ogonem przypiętym z lewej strony dekla (fuksówki) – pod cyrklem; jest “prawą ręką” Oldermana i przewodzi wszystkim fuksom; podczas uroczystości ma prawo do noszenia specjalnego rapiera fuksa-maiora; rapier ten jako jedyny z ceremonialnych szlagierów nie jest ozdobiony barwami (fuks nie może dotykać barw). W czasach dorpackich, do 1908 r. zwany “lejbfuksem”.

FUKS MINOR
najmłodszy stażem fuks;

FUKSÓWKA
granatowy dekiel fuksowski – z pięcioma karbami na otoku, z gwiazdą na denku i srebrnym cyrklem na otoku, z lewej strony

GENZENMARSZ [ z niem. Gänsemarsch – pochód gęsiego]
uroczysty przemarsz korporantów ze śpiewem na ustach i improwizowanymi zabawami.

GOSPODARZ
Urzędnik Konwentu. Opiekuje się kwaterą Konwentu. Odpowiada za porządek i wyposażenie. Prowadzi inwentarz ruchomości Konwentu. Przełożonym Gospodarza jest Olderman (oberkwatermistrz).

GOŚĆ
Student zainteresowany Konwentem może zostać zaproszony, aby odwiedził kwaterę Konwentu i uzyskał podstawowe informacje o korporacji. Jeśli obie strony zrobią na sobie wzajemnie dobre, pierwsze wrażenie, olderman nadaje studentowi “prawo gościowania”. Gość jest zapraszany na otwarte i półotwarte inicjatywy Konwentu, aby lepiej zapoznał się z panującymi zwyczajami i z Konwentowiczami. Po okresie od 1 do 3 miesięcy, jeśli gość spodoba się Konwentowiczom z wzajemnością – olderman proponuje mu, aby złożył PODANIE DO KONWENTU.

JAJECZKO
organizowana co roku, przed świętami Wielkanocnymi, impreza, podczas której członkowie Konwentu i Rodzina Konwentowa dzielą się tradycyjnym jajkiem i składają sobie życzenia;

KARTEL
pakt przyjaźni między dwiema korporacjami; istnieją kartele okresowe (np. 10 – letnie) lub wieczyste;  Konwent zawarł kartele wieczyste z korporacjami warszawskimi [dawniej ryskimi]: Arkonią (od 5 XII 1909 r., potwierdzony 3 maja 1924) i Welecją (pięcioletni zawarty w 1923 r., zamieniony w wieczysty od 14 X 1928 r.) oraz Jagiellonią [wywodzącą się z Wiednia] (dziesięcioletni od 14 X 1928 r. zamieniony w wieczysty od 19 XI 1938 r.), a nadto dziesięcioletni z estońską [Dorpat/Tartu] Fraternitas Estica (dwukrotnie – od 11 XI 1933r. oraz od 11 XI 2008), zamieniony w wieczysty od 11 XI 2018, a także pięcioletni z Talaviją od 2 V 2015 [Ryga] zamnieniony w wieczysty od 2 V 2020.

KNAJPA – patrz SOBÓTKA

KOMERSZ
najważniejsza uroczystość każdej korporacji, zwykle odbywająca się w rocznicę jej powstania; w Konwencie – 3 maja i 11 listopada; obecność członków korporacji na komerszu jest bezwzględnie obowiązkowa; odbywa się według ścisłego, regulowanego tradycją programu i dzieli na część oficjalną (poważną, obejmującą m.in. odśpiewanie hymnu narodowego i hymnów korporacyjnych, przemówienia delegatów) i nieoficjalną (bardziej swobodną, połączoną z konsumpcją, śpiewaniem pieśni korporacyjnych, różnymi zabawami); W Konwencie komersze dzielą się na intern – zamknięte, tylko dla grona korporantów i extern – na które zapraszani mogą być nauczyciele akademiccy, władze uczelni, przedstawiciele władz państwowych i samorządowych;

KONWENT
1) potocznie używana nazwa Konwentu Polonia (pisana dużą literą Konwent);
2) Zgromadzenie wszystkich uprawnionych członków, ciało stanowiące Konwentu (pisane małą literą)
3) Kwatera Konwentu Polonia

KONWENTOWICZ patrz POLONUS

KWATERA
miejsce spotkań i ośrodek wokół którego skupia się życie korporacyjne. To na kwaterze odbywają się regularne spotkania, knajpy i inne wydarzenia. Na kwaterze przechowywana jest biblioteka, archiwum i wszystkie pamiątki korporacyjne. W razie potrzeby kwatera stanowi też miejsce noclegu dla znużonych świętowaniem korporantów.

MAGISTER CANTANDI
urząd stały lub powoływany ad hoc podczas różnych uroczystości rozpoczynający śpiew pieśni korporacyjnych oraz podający ich melodię i tekst; na nim spoczywa obowiązek uczenia śpiewu fuksów i wszystkich pozostałych.

MAGISTER BIBENDI
urząd powoływany ad hoc w czasie różnych uroczystości związanych z konsumpcją alkoholu, dba o porządek biesiadowania i należyty kolportaż trunków wśród gości dokonywany przez fuksów;

MAGISTER PAUCANDI
urząd stały; nauczyciel fechtunku i strzelania

MORES
nagana, kara porządkowa, nakładana przez Konwent lub Oldermana za drobne przewinienia

OLDERMAN
wychowawca fuksów, mistrz ceremonii na komerszach, stróż praw Konwentu, obergospodarz Kwatery, prokurator; w Konwencie Polonia, w oficjalnych okolicznościach ma prawo do noszenia specjalnej szabli Oldermańskiej; jako jedyny nosi bandę na wierzchu, a nie pod marynarką; w czasach dorpackich, do 1908 r. zwany Oberfuksem

PIERŚCIONEK  FILISTERSKI
za specjalne zasługi, Konwent może uchwalić nadanie go filistrowi. Jest to płaska, gładka, złota obrączka z wyrytym wewnątrz napisem: Takiemu to a takiemu – Konwent Polonia – data. Nosi się na serdecznym palcu prawej ręki. Ten rodzaj wyróżnienia, właściwy jest tylko Polonii.

POLONUS
członek Konwentu: barwiarz, komiliton lub filister

RODZINA KONWENTOWA
szerokie pojęcie obejmujące zarówno aktywnych konwentowiczów oraz filistrów, jak również rodziny założone przez tych ostatnich – córki i żony filistrów tworzą odrębne stowarzyszenia (koła filistrowych i filistrównien). Rodzina konwentowa spotyka się przy okazji różnych świąt, nabożeństw i uroczystości (śluby, pogrzeby), a także różnych spotkań towarzyskich  (bale, wieczornice). Każde narodziny w rodzinie konwentowej obchodzone są nierzadko z pompą i wielką radością, albowiem, jak pokazuje dwuwiekowa tradycja, męscy potomkowie konwentowiczów często idą w ślady ojców i dziadków…

RYBKA
Coroczna, urządzana przed świętami Bożego Narodzenia impreza korporacyjna. Oprócz składania sobie życzeń i dzielenia się opłatkiem, Polonusi spożywają podczas niej tradycyjną rybkę, która – jak wiadomo – lubi troszkę popływać.

SOBÓTKA
wesoła zabawa na kwaterze, połączona ze śpiewaniem pieśni korporacyjnych, a także spożycia piwa (i innych trunków); w innych korporacjach nosi nazwę “knajpa” lub “fidułka”

SZLAGIER [ z niem. Schläger rapier ]
reprezentacyjna broń biała korporacji; używana w okazjach ceremonialnych, obrzędowych, porządkowych oraz honorowych

TAJEMNICA KONWENTU
Większość ceremoniałów korporacyjnych objętych jest tajemnicą, do której żadnego dostępu nie mają wilderzy, a fuksi mają dostęp ograniczony. Tajemnicą objęte są również: przebieg posiedzeń konwentu i wyniki głosowań, przebieg postępowań sądowych, wydarzenia, które mają miejsce na kwaterze, wszelkie sprawy, w których dżentelmen zachowuje dyskrecję.

TARCZKA
Poza oficjalnymi okolicznościami korporacyjnymi, kiedy korporant występuje w pełnych barwach (banda, dekiel), o jego przynależności do korporacji świadczy wpinana w klapę marynarki oznaka. W Konwencie jest to: srebrny cyrkiel – dla fuksa, tarczka z barwami Konwentu w skos – dla barwiarza i komilitona oraz takaż tarczka ze złotym hasłem filareckim “1>2” dla filistra Konwentu.

USUS [czytaj: “uzus”]
uświęcony przez tradycję zwyczaj konwentowy, mający moc prawa Konwentu

WERSZYS
jedna z kar moralnych nakładanych przez Sąd Konwentowy polegająca na wydaleniu z K! Polonia z jednoczesnym zakazem, skierowanym do pozostałych członków Polonii i korporacji skartelowanych, utrzymywania wszelkich stosunków towarzyskich i służbowych z wydalonym

WILDER, WILDERKA
“dziki”, czyli niezrzeszony w żadnej korporacji student lub studentka;

Dodaj komentarz